[ Pobierz całość w formacie PDF ]
pektivan pa¸on kaj malaperigi en poÿo ¸uste antaû la
okuloj de sinjoro çefkelnero. Kiel konate, çiuj kolektan-
toj pretas ÿteli aû murdi, se temas pri tio, akiri novajn
aîojn por sia kolekto; sed tio neniel malaltigas ilian mo-
ralan karakteron.
Nun lia vivo havis sencon, çar ¸i estis vivo de kolek-
tanto. Çiuvespere li ordigis kaj tralegis siajn eltondaîojn
antaû la indulgaj okuloj de sinjorino Povondrová, scian-
ta, ke çiu viro estas parte frenezulo kaj parte eta infano;
prefere li ludu per la eltondaîoj, ol iradu en gastejon kaj
kartludu. xi faris en komodo eç lokon por liaj skatoloj,
kiujn li mem kungluis por sia kolekto; çu eblas postuli
pli de edzino kaj mastrino?
G. H. Bondy foje çe ia okazo mem estis surprizita pro
enciklopediaj scioj de sinjoro Povondra en çio, kio kon-
cernas la salamandrojn. Sinjoro Povondra iom honteme
konfesis, ke li kolektas çion kio nur ie estas presita pri
176
MILITO KONTRAÛ SALAMANDROJ
eLIBRO
salamandroj, kaj montris al sinjoro Bondy siajn skato-
lojn. G. H. Bondy afable laûdis lian kolekton; kion fari,
nur grandaj sinjoroj scias esti tiel degnaj, kaj nur poten-
caj homoj povas feliçigadi la aliajn, kvankam tio kostas
ilin eç ne unu heleron; grandaj sinjoroj havas tion entute
bone. Ekzemple sinjoro Bondy simple ordonis, ke al Po-
vondra oni sendadu el la buroo de la Salamandro-Sin-
dikato çiujn eltondaîojn pri salamandroj, kiujn oni ne
bezonas arkivi; kaj la feliçega kaj iom konsternita sinjoro
Povondra ricevadis çiutage tutajn pakaîojn da doku-
mentoj en çiuj lingvoj de la mondo, el kiuj îurnaloj pre-
sitaj en la cirila, greka alfabetoj, skriboj hebrea, araba,
çina, bengala, tamula, java, birma aû en taalik, pleniga-
dis lin per pia respekto. Kiam nur mi ekpensas, li dira-
dis super ili, ke çio-çi sen mi ne estus!
Kiel jam dirite, la kolekto de sinjoro Povondra konser-
vis multe da historia materialo pri la tuta historio kun
salamandroj; sed per tio ne estas dirite, ke ¸i povus kon-
tentigi sciencan historiiston. Unue, sinjoro Povondra,
ricevinta nenian fakan klerecon en la historiaj help-
sciencoj kaj en arkivaj metodoj, aldonis al siaj eltondaîoj
nek font-indikon, nek la respektivan jarkalkulon, tial
plejparte ni ne scias, kiam kaj kie tiu aû alia dokumen-
to aperis. Due pro la superabundo de la materialo, kiu
amasi¸is sub liaj manoj, sinjoro Povondra konservis çefe
nur la longajn artikolojn, kiujn li opiniis gravaj, dum la
177
MILITO KONTRAÛ SALAMANDROJ
eLIBRO
koncizajn informojn kaj depeÿojn simple li forîetadis en
karbujon; sekve de tio konservi¸is al ni pri çi tiu tuta
periodo nekutime malmulte da informoj kaj faktoj. Trie,
en la aferon funde intervenis la mano de sinjorino Po-
vondrová; kiam la skatoloj de sinjoro Povondra konsi-
derinde pleni¸is, silente kaj sekrete ÿi eligadis parton da
eltondaîoj kaj forbruligis ilin, kio ripeti¸is kelkfoje jare.
xi savis nur tiujn, da kiuj ne tro venadis, kiel eltondaîojn
presitajn en la malabara, tibeta aû kopta skriboj; tiuj
restis deponitaj preskaû komplete, sed pro iaj vakuoj en
nia klereco ne tro ili utilas al ni. La materialo, al ni dis-
ponebla por historio de la salamandroj estas do esence
malkompleta, simile kiel katastro-libroj el la oka jarcen-
to post Kristo, aû kiel verkaro de la poetino Sapfo*; nur
hazarde konservi¸is al ni dokumentaro pri tiu aû alia
sektoro de tiu granda mond-okazado, kiun tamen mal-
graû çiaj interspacoj ni provos resumi sub la titolo Laû
ÿtupoj al civilizacio.
Sapfo eminenta greka poetino, vivinta ç. la jaro 600 a.K.
178
MILITO KONTRAÛ SALAMANDROJ
eLIBRO
2. Laû la ÿtupoj al civilizacio
(Historio de la salamandroj1)
n la historia epoko, anoncita per la profetaj vortoj
Ede G. H. Bondy en la memorinda ¸enerala kunveno
de Pacifika Eksport-Kompanio pri la komenci¸anta uto-
pio2, ni povas jam mezuri la historian okazadon nek per
jarcentoj nek per jardekoj, kiel estis en la ¸isnuna histo-
rio de la mondo, sed per kvaronjaroj, en kiuj aperas tri-
mestraj ekonomiaj statistikoj3. En la nuntempo nome
produktado de la historio estas, se ni povas tiel diri, en-
treprenata pogrande; tial la ritmo de la historio nekuti-
me (laû takso proksimume kvinoble) ur¸i¸as. Hodiaû
simple ni ne povas atendi kelkajn jarcentojn, por ke
okazu kun la mondo io bona aû malbona. Ekzemple la
migrado de nacioj, kiu iam treni¸is dum kelkaj genera-
cioj, per la nuna organizo de transporto estus farebla
entute dum tri jaroj; alie oni povus per ¸i neniom gajni.
Same estas kun la likvido de la Romia regno, kun la ko-
loniigo de kontinentoj, la genocido de indianoj kaj tiel
plu. Çio çi nun estus farebla senkompare pli rapide, se
¸i estus konfidita al kapitale fortaj entreprenantoj. Tiu-
direkte la grandega sukceso de la Salamandro-Sindika-
179
MILITO KONTRAÛ SALAMANDROJ
eLIBRO
to kaj ¸ia potenca influo al la mondhistorio sendube
montras la vojon al la estonto.
La historio de salamandroj estas do karakterizata de-
komence per tio, ke ¸i estis bone kaj racie organizita; la
unua, sed ne sola merito pri tio apartenas al la Salaman-
dro-Sindikato, kiu tiel dirante tag post tago konkeradis
por la salamandroj novajn kontinentojn kaj bordojn,
malgraû tio, ke ¸i devis superi multajn obstaklojn, brem-
santaj çi tiun ekspansion4. La trimestraj informoj de la
Sindikato montras kiel iom post iome estas lo¸igataj de
salamandroj la havenoj hindaj kaj çinaj; kiel la salaman-
dra koloniigado inundas la bordojn de Afriko kaj trans-
i¸as sur la amerikan kontinenton, kie baldaû esti¸as
novaj, la plej modernaj salamandraj kovejoj en la Mek-
sikia Golfo; kiel krom çi tiuj lar¸aj koloniigaj ondoj es-
tas ekspedataj negrandaj grupoj da salamandroj kiel
pionira avangardo de la estonta eksporto. Tiel ekzemple
la Salamandro-Sindikato donace sendis al la nederlan-
da Waterstaat mil unuarangajn salamandrojn; al la urbo
Marsejlo ¸i donacis sescent salamandrojn por purigo de
la Malnova Haveno, kaj simile alie. Simple diference de
la homa lo¸igado de la mondo la vasti¸o de la sala-
mandroj okazis laûplane kaj grandskale; se ¸i estus la-
sita al la naturo, ¸i treni¸us certe dum jarcentoj kaj jar-
miloj; jes, jes, la naturo ne estas kaj neniam estis tiel en-
treprenema kaj celhava, kiel la homa produktado kaj ko-
180
MILITO KONTRAÛ SALAMANDROJ
eLIBRO
merco. xajnas, ke la vigla mendado influis ankaû la fe-
kundecon de la salamandroj; la frajo-produkto el unu
femalo alti¸is ¸is cent kvindek larvoj jare. Certaj regulaj
perdoj, kiujn kaûzis la ÿarkoj al la salamandroj, preskaû
tute çesis, kiam la salamandroj estis armitaj pere de sub-
akvaj pistoloj kun dumdumaj ÿargoj por defendo kon-
traû rabofiÿoj5.
La propagandado de salamandroj memkomprene ne
okazis çie same glate; ie la konservativaj rondoj akre
protestis kontraû çi tiu enkondukado de novaj laborfor-
toj, vidante en ili nelojalan konkurencon por la homa la-
boro6; unuj esperimis timon, ke la salamandroj, nutran-
taj sin per marfaûno, endan¸erigos la fiÿadon; aliaj aser-
tis, ke ili per siaj submaraj kuÿujoj kaj koridoroj subfo-
sas la bordojn kaj insulojn. Verdire, estis sufiçe da ho-
[ Pobierz całość w formacie PDF ]